สำหรับคำถามสุดท้ายในส่วนนี้ คณะผู้วิจัยได้อัญเชิญข้อความตอนหนึ่งในพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 ที่ทรงตั้งคำโบราณที่กล่าวเปรียบเทียบผู้หญิงกับผู้ชาย โดยใช้คำเปรียบเทียบ “ผู้หญิงเป็นควายผู้ชายเป็นคน” ในการถามข้อนี้ได้ถามนำว่าผู้สูงอายุเคยได้ยินคำกล่าวเช่นนี้หรือไม่ ถ้าหากได้ยินข้อความนี้จะให้คำอธิบายอย่างไรเนื่องจากข้อความนี้เป็นของเก่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ไม่เคยได้ยินมาก่อนมีเพียงส่วนน้อย (ร้อยละ 35.2) ตอบว่าเคยได้ยอนและได้ให้ความหมายและแสดงความคิดเห็นดังนี้
- เป็นข้อความที่รุนแรงเกินไป มีความลำเอียงในการเปรียบเทียบเช่นนี้ ส่วนใหญ่มักจะได้ยินการเปรียบเทียบหญิงคือแม่พระและชายคือพ่อพระ
- ผู้หญิงเป็นควายเพราะผู้หญิงคือผู้นำ คือเป็นควายเดินนำหน้าเวลาไถนา ส่วนคนเดินตามคือคนหรือเป็นผู้ชาย
- การเปรียบเทียบเช่นนี้ เป็นการยกย่องผู้ชายในฐานะเป็นหัวหน้าครอบครัว ส่วนผู้หญิงเป็นคนทำตามคำสั่ง
- การเปรียบเทียบเช่นนี้ แสดงให้เห็นคล้อยตามว่าผู้หญิงโง่ ส่วนผู้ชายเป็นคนฉลาดมีความคิดความอ่านเป็นการยกย่องผู้ชายมากเกินไป
- ผู้หญิงถูกเปรียบให้เป็นเสมือนทาส ทำงานหนักเหมือนควาย และต้องคอยรับใช้ผู้ชายเท่านั้น
- ผู้หญิงที่อยู่บ้านเปรียบเสมือนควาย ไม่ได้ไปไหน ส่วนผู้ชายไปที่ไหนๆ ก็ได้มีอิสระ
- เป็นการเปรียบเทียบว่าผู้หญิงถูกบังคับใช้งานโดยผู้ชายจะเป็นนายคอยกำกับการทำงานของผู้หญิง
- ผู้หญิงเปรียบเหมือนควายเพราะต้องถูกฝึกหัด สั่งสอนให้ทำงานตามที่ผู้ชายต้องการ
- ผู้หญิงเปรียบเหมือนควายเพราะมีความสุภาพเรียบร้อย
- หมายถึง ผู้ชายออกหน้า ผู้หญิงตามหลังเหมือนควาย โดยมีผู้ชายเดินจูงไปข้างหน้า มีปัญหาอะไรผู้ชายจะตัดสินใจก่อนแล้วจึงให้ผู้หญิงตาม
- ผู้หญิงเป็นควายเพราะต้องเชื่อฟังคำสั่ง คำแนะนำของผู้ชายไม่ว่าจะให้ทำอะไรก็ต้องทำตาม
- เพราะผู้ชายได้เรียนหนังสือสูงๆ จึงทำงานน้อย แต่ผู้หญิงได้รับการศึกษาน้อย จึงถูกผู้ชายใช้ให้ทำงานหนักเหมือนควาย
- ผู้หญิงเปรียบเหมือนควาย เพราะไม่มีความคิด คิดไม่เป็น จึงต้องให้ผู้ชายเป็นผู้คิดและเป็นผู้นำ
- ผู้หญิงถูกกำหนดว่าเป็นคนโง่ไม่ฉลาด ส่วนผู้ชายจะฉลาดและยอมให้ผู้ชายใช้เป็นวัวเป็นควาย
- ผู้ชายต้องเลี้ยงดูผู้หญิงเหมือนคนที่ต้องเลี้ยงควายไว้ใช้งาน
- ผู้ชายเป็นผู้รอบรู้มากกว่าไปไหน ผู้หญิงทำอะไรจะต้องอยู่ภายใต้อำนาจของสามี “ไปไหนให้ผัวจูงเหมือนควาย”
- ผู้หญิงถูกสนตะพายให้ผู้ชายจูงจมูก ไม่มีปากเสียง แต่ปัจจุบันอาจกลับกันให้เมียจูงจมูกผัว
- เปรียบกับการทำนา ผู้หญิงมีสภาพเป็นควาย ไม่ตอบโต้ ต้องฟังคำสั่ง ให้ทำอะไรก็ทำตาม ไม่ขัดขืน ถูกหลอกลวงก็ไม่ทราบ
- เป็นการดูถูกผู้หญิงไปในทางไม่ดี ตรงกันข้ามกลับยกย่องผู้ชายเป็นผู้มีความประเสริฐเลิศเลอ
- ผู้หญิงคิดไม่เป็นเหมือนควาย จึงตามผู้ชายไม่ทัน ผู้ชายคิดเก่งเร็ว แต่ปัจจุบันไม่เป็นเช่นนั้น
การเปรียบเทียบ “ผู้หญิงเป็นควายผู้ชายเป็นคน” ที่ผู้สูงอายุได้แสดงความคิดเห็นและให้ความหมายครั้งนี้ ต้องการจะทราบว่าผู้สูงอายุมีความคิดอย่างไรต่อข้อความนี้ ผลการศึกษาสามารถสรุปประเด็นสำคัญคือ
- ข้อความนี้เป็นการเปรียบเทียบที่รุนแรง อาจใช้ได้ในอดีต แต่ปัจจุบันสังคมเปลี่ยนไป ผู้หญิงเป็นผู้ที่มีความคิด ความรู้และมีความสามารถเช่นเดียวกับผู้ชาย ไม่ใช่คนโง่ดังที่เคยเข้าใจกัน
- ข้อความนี้เป็นการยกย่องผู้ชายที่เป็นผู้นำครอบครัวและสังคม แต่เป็นความลำเอียง
- ข้อความนี้แสดงให้เห็นถึง การแบ่งแยกระหว่างผู้หญิงและผู้ชาย เป็นการเปรียบเทียบระหว่างคนกับสัตว์ เป็นการดูถูกและลดคุณค่าของความเป็นผู้หญิง
- ข้อความนี้เป็นการแสดงให้เห็นว่าผู้ชายใช้อำนาจ เห็นผู้หญิงเป็นเพียงสมบัติส่วนตัวเฉกเช่นสัตว์ใช้งานที่ไม่มีจิตใจ มีเพียงร่างกายที่รองรับอารมณ์และคำสั่งเท่านั้น
แม้ว่าจะมีผู้สูงอายุได้ตอบข้อคำถามนี้เป็นบางส่วน แต่ก็ได้รับคำตอบที่มีคุณค่ายิ่ง ทำให้ได้ทราบว่าผู้สูงอายุมีความคิดเห็นอย่างไรต่อสถานภาพและบทบาทผู้หญิงในสังคมปัจจุบัน เนื่องจากเป็นเพียงข้อคิดเห็น มิได้หมายถึงเป็นปรากฏการณ์ที่เป็นจริงอยู่ในขณะนี้ อย่างไรก็ตามได้มีผู้ที่ให้คำอธิบายในความหมายที่ผิดไปจากกลุ่มใหญ่ที่ได้อธิบายความหมายของ “ควาย” ในลักษณะที่เป็นผู้ที่มีความสุภาพ เงียบ และเป็นผู้นำในการทำนา เพราะเดินอยู่ข้างหน้าซึ่งเป็นการตีความตามความเข้าใจของผู้สูงอายุเอง
