เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน 2565 นายสมศักดิ์ สุวรรณสุจริต ประธานผู้ตรวจการแผ่นดิน พร้อมด้วยนายสมศักดิ์ แสนหิรัญ ที่ปรึกษาประธานผู้ตรวจการแผ่นดิน นางศรีสุดา รักษ์เผ่า เลขานุการประธานผู้ตรวจการแผ่นดิน นายกมลธรรม วาสบุญมา รองเลขาธิการสำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประชุมหารือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เร่งหารือแนวทางแก้ไขปัญหาการคุ้มครองสิทธิผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤต (UCEP) มุ่งลดความเหลื่อมล้ำในการมีสิทธิเข้ารับการรักษาในภาวะฉุกเฉินวิกฤตอย่างเท่าเทียม
นายสมศักดิ์ สุวรรณสุจริต ประธานผู้ตรวจการแผ่นดิน เผยว่า ผู้ตรวจการแผ่นดินเล็งเห็นถึงความสำคัญของการคุ้มครองสิทธิผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤต (Universal Coverage for Emergency Patients : UCEP) ซึ่งเป็นนโยบายของภาครัฐที่มีประโยชน์ต่อประชาชนอย่างมาก แต่พบว่าในปัจจุบันยังมีปัญหาและอุปสรรคในทางปฏิบัติที่ทำให้การดำเนินการคุ้มครองสิทธิผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤตยังไม่สมบูรณ์ ดังนั้น เพื่อประโยชน์ในการคุ้มครองด้านสุขภาพของประชาชนและลดความเหลื่อมล้ำในการมีสิทธิเข้ารับการรักษาในภาวะฉุกเฉินวิกฤตอย่างเท่าเทียม ผู้ตรวจการแผ่นดินจึงหยิบยกปัญหาเรื่องการคุ้มครองสิทธิผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤต (UCEP) ขึ้นพิจารณาเร่งแก้ไขตามบทบาทหน้าที่และอำนาจของผู้ตรวจการแผ่นดินในการพิจารณาแก้ไขปัญหาโดยไม่มีการร้องเรียน (Own Motion) โดยได้ดำเนินการตั้งคณะทำงานเพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว และหลังจากการแสวงหาข้อเท็จจริง โดยการลงพื้นที่หารือร่วมกับหน่วยงาน การสัมภาษณ์เก็บข้อมูลเชิงลึก และการชี้แจงจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ กระทรวงสาธารณสุข กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กรมบัญชีกลาง สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ สำนักงานประกันสังคม สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ วิทยาลัยแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ และสมาคมโรงพยาบาลเอกชน พบว่ามีปัญหาอุปสรรค 3 ประเด็นหลัก คือ
1 ขั้นตอนการรับตัวผู้ป่วย
1) ผู้ป่วย หรือญาติของผู้ป่วยยังมีความไม่เข้าใจต่อนิยามคำว่า “การเจ็บป่วยฉุกเฉินวิกฤต” และการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลที่อยู่ใกล้ที่สุด
2) โรงพยาบาลเอกชนไม่ทำการตรวจคัดแยกระดับความฉุกเฉินผ่านระบบ Emergency Pre-Authorization (PA) ในรายของผู้ป่วยที่ฉุกเฉินวิกฤต หรือทำการประเมินแต่ไม่ถูกต้อง เนื่องจากโรงพยาบาลเอกชนยังมีความไม่มั่นใจว่าจะสามารถเรียกเก็บค่าใช้จ่ายจากกองทุนตามสิทธิของผู้ป่วยได้ โดยแต่ละกองทุนใช้กฎหมายและระเบียบที่แตกต่างกันทำให้โรงพยาบาลเอกชนปฏิเสธการเข้ารับการรักษาของผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤติ
2 ขั้นตอนการส่งต่อผู้ป่วย เมื่อพ้นภาวะวิกฤตฉุกเฉิน
1) กรณีไม่มีแนวทางพิจารณาที่ชัดเจนเกี่ยวกับอาการพ้นภาวะฉุกเฉินวิกฤตของผู้ป่วย
2) โรงพยาบาลภาครัฐ หรือโรงพยาบาลตามสิทธิไม่สามารถรับย้ายผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤตเมื่อพ้นภาวะวิกฤติหรือครบ 72 ชั่วโมงได้
3 การเบิกจ่ายค่ารักษาพยาบาล
1) ยา หรืออุปกรณ์ทางการแพทย์ที่โรงพยาบาลเอกชนใช้รักษาผู้ป่วยวิกฤตไม่สอดคล้องกับบัญชีและอัตราค่าใช้จ่ายแนบท้ายหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขการกำหนดค่าใช้จ่ายในการดำเนินการผู้ป่วยฉุกเฉินที่ได้กำหนดไว้ จึงทำให้โรงพยาบาลเอกชนไม่สามารถเบิกค่าใช้จ่ายดังกล่าวได้
2) หน่วยงานสังกัดรัฐวิสาหกิจยังดำเนินการปรับปรุงแก้ไขกฎ ระเบียบของหน่วยงาน เพื่อให้รองรับการจ่ายค่ารักษาพยาบาลกรณีเจ็บป่วยฉุกเฉินให้แก่โรงพยาบาลเอกชนไม่แล้วเสร็จ เป็นเหตุให้โรงพยาบาลเอกชนต้องรับภาระค่าใช้จ่ายจำนวนมาก
วันนี้ จึงเชิญหน่วยงานที่เกี่ยวข้องประชุมหาแนวทางการแก้ไขปัญหาดังกล่าวเพิ่มเติม ร่วมกับทันตแพทย์ อาคม ประดิษฐสุวรรณ รองอธิบดีกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ พร้อมหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประกอบด้วย สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ โรงพยาบาลราชวิถี สมาคมโรงพยาบาลเอกชน สำนักงบประมาณ สำนักงานประกันสังคม สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ กรมบัญชีกลาง เพื่อรับทราบปัญหาและร่วมเสนอแนะทางออกกรณีดังกล่าว
สำหรับปัญหาทั้ง 3 ข้อ ในเบื้องต้นมีข้อเสนอแนะ ดังนี้
- ปัญหาขั้นตอนการรับตัวผู้ป่วย
– เห็นควรให้กระทรวงสาธารณสุข สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ รวมทั้งขอความร่วมมือจากโรงพยาบาลเอกชนดำเนินการประชาสัมพันธ์ประเภทกลุ่มอาการเจ็บป่วยที่ถูกจัดว่าเป็นกรณีเจ็บป่วยฉุกเฉินวิกฤต และการคุ้มครองสิทธิผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤตให้ประชาชนได้รับทราบให้ทั่วถึงยิ่งขึ้น
– กระทรวงสาธารณสุข กรมบัญชีกลาง สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ และสำนักงานประกันสังคม ควรมีการจัดตั้งกองทุนกลางสำหรับการรักษาผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤต (UCEP) เป็นการเฉพาะขึ้น
- ปัญหาขั้นตอนการส่งต่อผู้ป่วยเมื่อพ้นภาวะวิกฤตฉุกเฉิน
– ควรให้สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติกำหนดนิยามของคำว่า “พ้นภาวะฉุกเฉินวิกฤต” ให้ชัดเจนและเป็นที่ยอมรับ เพื่อประโยชน์ในการคุ้มครองสิทธิของประชาชน และผู้ปฏิบัติงาน
- การเบิกจ่ายค่ารักษาพยาบาล
– ควรเร่งรัดให้รัฐวิสาหกิจดำเนินการปรับปรุงแก้ไขกฎ ระเบียบของหน่วยงาน เพื่อให้รองรับการจ่ายค่ารักษาพยาบาลกรณีเจ็บป่วยฉุกเฉินให้แก่โรงพยาบาลเอกชนให้แล้วเสร็จโดยเร็ว
ซึ่งทั้งข้อเสนอแนะเบื้องต้นและข้อมูลในวันนี้จะรวบรวมสรุปประเด็นในรายละเอียดเพื่อวิเคราะห์ และแสวงหาข้อเท็จจริงในประเด็นอื่นๆ ทีเกี่ยวข้อง เพื่อประกอบการพิจารณาเสนอแนะต่อคณะรัฐมนตรีเพื่อให้เกิดการแก้ไขปัญหาเชิงระบบในระยะยาว และประชาชนได้รับประโยชน์จากระบบ UCEP อย่างสูงสุดต่อไป
