ในอริยะมรรคมีองค์ ๘ สัมมาทิฏฐิ ความเห็นถูกต้อง สัมมาสังกัปปะ ความคิดถูกต้อง สัมมาวาจา วาจาที่ถูกต้อง สัมมากัมมันตะ การปฏิบัติที่ถูกต้อง สัมมาอาชีวะ การเลี้ยงชีพที่ถูกต้อง สัมมาวายามะ ความเพียรที่ถูกต้อง สัมมาสติการมีสติที่ถูกต้อง สัมมาสมาธิ การมีสมาธิที่ถูกต้อง องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงวางสัมมาทิฏฐิไว้เป็นอันดับแรก ด้วยทรงเห็นถึงความ สำคัญของทิฏฐิ คือความเห็นถูก นั่นเอง
การปฏิบัติในพระพุทธศาสนา ความเห็นถูกหรือสัมมาทิฏฐิถือเป็นบาทฐานในการเริ่มต้นทีเดียว เพราะหากวางความเห็นไว้ไม่ถูกต้องสิ่งที่ตามมาย่อมผิดไปจากแนวทางเสียสิ้น ซึ่งจะทำให้มรรคคือหนทางในการปฏิบัติไม่เกิดผล หรือร้ายแรงกว่านั้นคือจะพาให้หลงทางไปสู่ความเสื่อมเอาได้ง่ายๆ ดังนั้น ผู้เข้ามาปฏิบัติตามแนวทางในพระพุทธศาสนาจะต้องเข้าใจก่อนว่า องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสวงหาทางหลุดพ้นจากกองทุกข์ของวัฏสงสารเพื่อการนิพพาน คือไม่ต้องกลับมาทุกข์อีก ความเห็นถูกจึงต้องเริ่มทำความรู้จักกับ อริยสัจ 4 ก่อน คือรู้จักทุกข์ รู้เหตุให้เกิดทุกข์ รู้ความดับของทุกข์และรู้ทางที่จะดับทุกข์ นี่คือความเห็นถูกในการปฏิบัติ แล้วจึงดำเนินตามหนทางของ มรรค 8 ที่ทรงวางไว้ตามที่กล่าวมาในเบื้องต้น
โดยมาก เราจะเข้าใจหรือเห็นผู้ปฏิบัติเมื่อคิดจะเข้ามาศึกษาธรรมและเริ่มปฏิบัติธรรมด้วยการเจริญสมาธิหรือที่เรียกกันจนติดปากว่าทำกรรมฐาน แล้วก็พากันเข้าใจว่าจะต้องนั่งหลับตาและบริกรรมคาถาตามที่มีสอนๆกันตามวัดหรือตามสำนักปฏิบัติต่างๆพากันสอนไปตามความถนัดของตน ถูกบ้าง ผิดบ้าง ตามความเข้าใจของผู้ตั้งตนเป็นเจ้าสำนัก มีหลายสำนักสอนผิดจนพากันหลงทางไปจากหนทางที่ถูกที่ควร สุดท้ายกลายเป็นมิจฉาสมาธิไป
จุดนี้เองที่เราจะมาพูดถึงกันในครั้งนี้ มิจฉาสมาธิ ในหนทางปฏิบัติเพื่อเข้าถึงความรู้แจ้งในนิพพานนั้น สิ่งสำคัญคือการทำจิตให้มีกำลังพอที่จะต่อสู้กับกิเลสภายในใจของตนให้ได้ก่อน ดังนั้น ครูบาอาจารย์จึงนิยมสอนให้ทำสมถะ คือการทำจิตให้มีความตั้งมั่นคือมีกำลังพอที่จะทำการพิจารณาทุกข์ในใจของตนให้ผ่านก่อน จึงสอนให้เริ่มทำสมถคือการทำกรรมฐาน ซึ่งก็แปลความหมายออกมาได้ว่า กรรม คือการกระทำ ฐานคือที่ตั้ง เมื่อรวมกันเข้ามาก็จะหมายถึงว่าการทำที่ตั้งของการกระทำ ถ้าพูดแค่นี้อาจยังไม่กระจ่างว่าทำไมต้องหาที่ตั้งของการกระทำเสียก่อน ก็พิจารณาเลยไม่ได้หรือ ก็ต้องถามกลับว่า แล้วรู้ไหมว่า ใจ ของเจ้าของปกติตั้งไว้ที่ใด และถ้าไม่รู้ที่ตั้งของใจเวลาพิจารณา อริยมรรค ผู้ปฏิบัติจะวางตัวรู้ที่จะพิจารณาไว้ที่ใด นี่ จึงต้องมาทำตัวรู้ หรือรู้ตัวไว้ก่อน
เพราะการฝึกรู้ตัว หรือตัวรู้นี้เอง ในหนทางนี้ แม้วางความเห็นหรือทิฏฐิไว้ถูกต้องแล้ว แต่ตามรายทางนี้ใช่ว่าจะราบรื่น หากยังมีเครื่องล่อ ตัวหลงอันเป็นกับดักของมาร คือกิเลสตนมาทำให้หลงทางได้อีกเช่นกัน นั่นคือ เมื่อฝึกจิตไปจนถึงจิตตั้งมั่นได้แล้ว กับดักที่ตามมาก็คือ อุปกิเลส ตัวนี้ ความจริง อุปกิเลสก็ไม่ใช่สิ่งเสียหาย แต่จะเป็นความดีเสียด้วยซ้ำ แต่ เพราะความดีที่ได้กลับพาให้หลงติด เมื่อติดแล้วก็จะพาให้หลงทางในที่สุด
เราจะมาดูเรื่องของการทำสมาธิกันก่อน จากที่กล่าวมาข้างต้น เราได้พบคำว่าสัมมาสมาธิและมิจฉาสมาธิ ฟังดูเหมือนต่างกันสุดขั้ว แต่แท้จริงมีจุดเริ่มที่เดียวกันคือการทำใจให้ตั้งมั่นเพื่อให้ได้กำลังของจิตเหมือนกัน ต่างกันที่การนำมาใช้ประโยชน์ สำหรับสัมมาทิฏฐินั้นทำเพื่อให้จิตมีความตั้งมั่นเพียงพอที่จะทำให้ใจมีความมั่นคงในการพิจารณากายใจจนเกิดวิปัสสนาญาณเพื่อการประหารกิเลสให้เป็นสมุทเฉทประหารเกิดอาสวขยญาณคือญาณอันเป็นเครื่องพ้นไปจากวัฏสงสารได่ในที่สุด ส่วนมิจฉาสมาธิเพื่อการใดการหนึ่งนั้น อาจเกิดจากการทำสมาธิผิดพลาดพลัดหลงเข้าไปในวงจรของการสื่อวิญญาณการทรงเจ้าเข้าผีได้ อันนี้เกิดจาการหลงผิดนั่นเอง ดังที่เคยเล่าไว้ในเรื่องของเจ้าเข้าทรง แต่ยังมีวิธีฝึกสมาธิอีกประเภทหนึ่งที่เป็นมิจฉาทิฏฐิโดยตรง เช่นการฝึกในไสยะประเภทใดประเภทหนึ่ง เหล่านี้จะมีวิธีฝึกกันเฉพาะแบบขึ้นมาจึงจะเกิดผลเรียกว่าไสยศาสตร์มนต์ดำ เช่นการฝึกของพ่อมดหมอผี หมอทำเสน่ห์เลห์กลต่างๆ รวมไปถึงไสยศาสตร์สายขาว ล้วนรวมลงเป็นมิจฉาสมาธิทั้งสิ้น
วิชาไสยศาสตร์ ไสยเวทย์เหล่านี้ ทั้งสายดำและสายขาว เป็นวิชาที่ต้องใช้ทั้งเวทย์มนต์และกำลังจิตที่ตั้งมั่นจนเป็นสมาธิด้วยกันทั้งสิ้น ในทางพุทธศาสนาถือว่าเป็นเดรัจฉานวิชา คือวิชาที่ขวางความเจริญของโลก ผู้ใดเข้าไปเกี่ยวข้องด้วยล้วนเป็นที่มาของความเสื่อมทั้งในโลกนี้และโลกหน้า คือตกตายไปแล้วมีแต่อบายภูมิเป็นที่รองรับ ด้วยจิตวิญญาณที่มีกำลังของสมาธิแรงกล้า แต่กลับนำไปใช้ในทางที่ผิด ทำลาย ทำร้ายผู้คน เมื่อตายไปจึงไปเกิดเป็นเปรตและอสุรกายตามกำลังของบาปอกุศล ซึ่งจะได้กล่าวถึงในคราวต่อ
