- ความรู้สึกต่อภาระหน้าที่การงานที่เปลี่ยนแปลงไปอันเนื่องจากการเป็นผู้สูงอายุ
ความรู้สึกของผู้สูงอายุต่อภาระหน้าที่การงานที่เปลี่ยนไปสามารถแยกออกเป็น 3 กลุ่ม คือ กลุ่มแรก เป็นกลุ่มที่แสดงความรู้สึกในทางบวก คือ มีความรู้สึกที่ดีต่อภาระหน้าที่เมื่อเป็นผู้สูงอายุ กลุ่มที่สอง เป็นกลุ่มที่แบ่งรับแบ่งสู้ ให้เหตุผลก้ำกึ่งระหว่างมีความรู้สึกดี และไม่ดีและ กลุ่มที่สาม แสดงความรู้สึกในทางลบ คือ มีความรู้สึกไม่ดีอันเนื่องมาจากการเป้นผู้สูงอายุต่อภาระหน้าที่การงานที่เปลี่ยนแปลงไป
กลุ่มที่ 1 มีความรู้สึกดีต่อภาระหน้าที่การงานภายหลังที่เป็นผู้สูงอายุแล้ว
ในกลุ่มนี้มีผู้ตอบเพียง 6 ราย จากทั้งหมด 88 ราย ที่กล่าวชัดเจนว่าปัจจุบันนี้รู้สึกสบายมากขึ้นกว่าเดิม ไม่รู้สึกอึดอัดที่ไม่ได้ทำงานเหมือนเดิม แต่ก็พอทำอะไรได้เพื่อทดแทนงานเดิม แม้จะไม่มีรายได้มากเท่าสมัยที่ยังไม่เป็นผู้สูงอายุ นอกจากนี่บางคนได้ให้เหตุผลในทางบวก โดยเน้นที่การทำงาน เพราะในสมัยที่ยังไม่เป็นผู้สูงอายุนั้นได้ทำงานหนักมากมาโดยตลอด ขณะนี้เป็นผู้สูงอายุ เป็นช่วงเวลาที่ได้พักผ่อน เพราะได้ทำงานมาตลอดชีวิตแล้ว
สำหรับผู้ที่ประกอบอาชีพที่ไม่ได้ใช้แรงงาน เช่น ผู้สูงอายุบางคนได้อธิบายว่า ตอนที่เป็นครูสอนหนังสือเป็นช่วงเวลาที่ต้องกังวลต่อเรื่องงาน ไม่ค่อยมีเวลาอยู่กับครอบครัว แต่พอเกษียณอายุราชการแล้วได้ทำหน้าที่อย่างเต็มที่ให้แก่ครอบครัวมากขึ้น เช่นเดียวกับข้าราชการอีกคนหนึ่งที่ได้ให้เหตุผลว่าการที่มีความรู้สึกดีต่อการเป็นผู้สูงอายุเพราะเดิมมีนายคอยสั่งการอยู่ตลอดเวลา พอเกษียณอายุแล้วมีอิสระ อยากทำอะไรก็ได้ไม่ทำก็ได้ รู้สึกเหมือนเป็นนายตัวเอง
กลุ่มที่ 2 มีความรู้สึกแบ่งรับแบ่งสู้ระหว่างความรู้สึกที่ดีและไม่ดี
ผู้สูงอายุในกลุ่มนี้ได้ให้คำตอบค่อนข้างจะหลากหลาย ดังตัวอย่างของเหตุผลต่อไปนี้
- ยอมรับสภาพตนเองว่าเป็นผู้สูงอายุ แต่ไม่มีความรู้สึกในทางไม่ดีเพราะยังคงทำงานได้อยู่บ้าง เพียงแต่ปริมาณลดน้อยลงไป ภาระหน้าที่ยังเหมือนเดิม
- เปลี่ยนแปลงงานจากทำไร่ทำนามารับจ้างสาวเรือข้ามฟาก พอมีรายได้เลี้ยงตัวไม่ทำความเดือดร้อนให้ใคร
- บางครั้งรู้สึกสบายใจ เพราะได้ทำงานเบาๆ แม้ลูกๆ จะห้ามมิให้ทำ แต่ก็แอบทำเสมอ บางครั้งรู้สึกเบื่อที่อยู่แต่ในบ้าน อยากออกไปทำงานนอกบ้าน เพราะคิดว่ายังมีแรงทำงานได้
- ยังคงทำงานได้อย่างปกติ แม้จะไม่ได้ทำงานในไร่นา แต่ก็ทำสวนปลูกพืชผักผลไม้ ดอกไม้ สามารถหาสิ่งที่มาทดแทนภาระหน้าที่เดิมได้
- ทำงานได้เหมือนเดิมแต่ช้าลงและเหนื่อยง่าย ยอมรับสภาพร่างกายที่ทรุดโทรม จะโทษใครไม่ได้ ทำได้แค่ไหนก็ทำเท่านั้น
กลุ่มที่ 3 มีความรู้สึกที่ไม่ดีต่อภาระหน้าที่การงานหลังที่เป็นผู้สูงอายุแล้ว
กลุ่มสุดท้ายนี้เป็นกลุ่มส่วนใหญ่ที่มีทัศนะในทางลบ ซึ่งเป็นกลุ่มที่แสดงความรู้สึกที่ไม่ดีต่อภาระหน้าที่การงานที่เปลี่ยนแปลงไป โดยสามารถจำแนกเหตุผลของความรู้สึกที่ไม่ดีดังปรากฏในกลุ่มเหตุผลต่อไปนี้
เหตุผลที่มีความรู้สึกที่ไม่ดี
- ผลกระทบทางด้านร่างกาย
- สุขภาพไม่ดี ทำอะไรไม่ไหวเหมือนเดิม
- ไม่แข็งแรงเหมือนเดิม ร่างกายสู้ไม่ไหว
- ต้องทำงานเบาๆ ทั้งๆที่ใจยังอยากทำเหมือนเดิม
- รู้สึกเรี่ยวแรงถดถอย เหนื่อยง่าย คงเป็นเวลาที่ต้องพักผ่อน
- ผลกระทบทางด้านจิตใจ
- เบื่อ หงุดหงิด อึดอัดใจ กลุ้มใจ ยังอยากทำงานเหมือนเดิม
- รำคาญใจที่ทำไม่ได้เหมือนเดิม
- เหงา เบื่อตัวเอง บางครั้งอยากตาย
- โมโหตัวเอง หงุดหงิด อยากทำงานแต่ทำไม่ได้ดั่งใจ
- ทุกข์ใจ ไม่สบายใจ และเบื่อชีวิตที่ต้องพึ่งพิงผู้อื่น
- รู้สึกเสียดาย ที่อายุมาก เพราะหาเงินไม่ได้เหมือนเดิม
- จิตใจอยากทำงานอยู่แต่ลูกหลายห้ามมิให้ทำ
- กระวนกระวายใจ กลัวจะลำบากมากกว่านี้ ถ้าอายุมากขึ้น
- กลุ้มใจ คิดมาก เคยทำได้แต่ตอนนี้ทำไม่ได้อีกแล้ว
- รู้สึกเบื่อหน่ายตัวเอง เพราะทำกินเองไม่ได้
- อยากทำงานได้เหมือนเดิม ยังอยากได้เงิน แต่ทำไม่ไหว
ผลจากการศึกษาครั้งนี้พบว่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่แสดงความรู้สึกที่ไม่ค่อยดีต่อภาระหน้าที่ที่เปลี่ยนแปลงไป จากการที่เคยทำงาน มีรายได้กลับต้องทำงานลดน้อยลงไป หรือไม่ได้ทำเลย นับเป็นผลกระทบต่อภาวะทางจิตใจของผู้สูงอายุที่ค่อนข้างจะเป็นปัญหา แต่ก็พบว่า ผู้สูงอายุบางรายได้ให้เหตุผลว่าการที่ไม่ได้ทำงานเหมือนเดิมเพราะลูกหลานห้ามไม่ให้ทำบ้าง หรือทำงานเล็กๆ น้อยๆ ได้ลดลงจากเดิม ทั้งๆ ที่อยากจะทำ การยอรับสภาพของการเปลี่ยนแปลงด้านภาระหน้าที่การงานที่สัมพันธ์กับสุขภาพ ความแข็งแรงของร่างกาย ทำให้มีผู้สูงอายุจำนวนหนึ่งยอมรับความเป็นจริง จึงพยายามปล่อยวาง และยอมรับสภาพการเป็นผู้สูงอายุ เป็นที่น่าสังเกตว่าผู้สูงอายุที่มีความรู้สึกไม่ดีนี้ได้สะท้อนปัญหาทางจิตใจที่สามารถทราบจากการตั้งคำถามเปิดและให้โอกาสได้ตอบอย่างเต็มที่ จึงอาจสรุปได้ว่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่มีความรู้สึกในทางลบต่องานและภาระหน้าที่ที่เปลี่ยนแปลงไปหลังจากเป็นผู้สูงอายุแล้ว
