ผมเขียนบทความนี้เพื่อแสดงความขอบคุณต่อข้าราชการที่ทำงานจนเกษียณอายุหรือครบวาระราชการ และในฐานะของรุ่นพี่ที่เกษียณอายุมาแล้ว 7 ปี มีความเป็นห่วง อยากฝากคำแนะนำในการปฏิบัติตัวหลังเกษียณเพื่อให้ทุกคนมีความสุขและมีคุณค่าในชีวิตหลังเกษียณตลอดไป
หมอณุ
“จากสายพิรุณแห่งความดี สู่มหานทีแห่งศรัทธา”
นพ.พิษณุ ขันติพงษ์
ข้าราชการบำนาญของแผ่นดิน ปี 2557
ที่ผมเกษียณ มีแต่คนถามผมมากมายว่าทำไมถึงเกษียณเร็วจัง? ยังดูหนุ่มอยู่น่าจะทำงานต่ออีกสัก 5 ปี ผมคิดว่าผู้เกษียณหลายคนก็คงถูกถามเช่นเดียวกัน ผมตอบทุกคนว่าผมไม่ได้เกษียณเร็วกว่าคนอื่นนะครับ เท่ากันหมดเพราะใช้อายุ60 ปีเป็นเกณฑ์ ไม่ได้ใช้ว่ายังดูหนุ่มทำงานต่อได้อีก หรือว่าแก่แล้วทำงานไม่ไหวแล้ว จริงอยู่ที่หลายคนต้องเกษียณก่อนอายุ 60 ปี อาจด้วยเหตุผลทางสุขภาพหรือต้องการประกอบอาชีพใหม่ แต่พวกเรานั้นครบ 60 ปีตามกำหนดก็ต้องเกษียณตามระเบียบราชการ ผมมักนิยมใช้คำว่า “ครบวาระราชการ” ดูน่าจะมีความหมายที่ชัดเจนกว่า ครบวาระตามที่ราชการกำหนดไว้ว่าให้เกษียณเมื่ออายุครบ 60 ปีในวันที่1ตค. จริงอยู่ผู้ที่ครบวาระราชการหลายคนยังมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง ก็ยังสามารถทำงานต่อได้ถ้าหน่วยงานจะจ้างต่อ เพียงแต่เปลี่ยนสถานะเป็น “ข้าราชการบำนาญ” อย่างไรก็ตามผมเชื่อว่าแต่ละคนยังมีศักยภาพที่จะทำประโยชน์ให้ประเทศชาติตามแนวทางที่ตนเองถนัด ถือเป็นการแทนคุณแผ่นดิน เพราะเรายังได้รับบำนาญจากภาษีอากรของแผ่นดิน ตัวผมเองประกาศตั้งแต่1ตค.2557ว่าเป็น “ข้าราชการบำนาญของแผ่นดิน” เพื่อเตือนตัวเองว่ายังได้รับเงินบำนาญซึ่งเป็นเงินของแผ่นดิน จึงต้องทำประโยชน์ให้แผ่นดินต่อไป ผมตั้งใจตั้งแต่เกษียณว่าจะ “สร้างคนดีแทนคุณแผ่นดิน” จนกว่าจะตาย
ก่อนอื่นผมในฐานะข้าราชการบำนาญรุ่นพี่ขอกราบขอบพระคุณผู้เกษียณทุกท่านที่ได้ปฏิบัติหน้าที่จนครบวาระ ขอให้มีความภูมิใจที่ได้ทำหน้าที่จนถึงวันสุดท้าย กุศลผลบุญจากการทำงานของเรา จะช่วยนำพาชีวิตในวัยหลังเกษียณให้พบกับความสุข ผมมีคำแนะนำ “เพื่อน” ผู้เกษียณอายุในปีนี้และรุ่นน้องๆ ที่ยังไม่ถึงเวลาเกษียณด้วยเพื่อจะได้เตรียมตัวให้พร้อม ดังนี้
- ด้านสุขภาพ
ถือเป็นเรื่องสำคัญที่สุดที่ทุกคนมักมองข้าม ชีวิตหลังเกษียณบางคนตั้งใจจะไปท่องเที่ยวตามที่ต่างๆ ทั้งในและต่างประเทศแต่สุขภาพไม่อำนวย ทั้งที่มีเงินสะสมเตรียมไว้แล้วและมีเวลาที่ไม่มีกรอบมากำหนดเหมือนยังทำงานอยู่ ผมจึงอยากให้ทุกคนเอาใจใส่เรื่องนี้ให้ดีตั้งแต่ตอนอายุน้อยๆ โดยเฉพาะครู และข้าราชการสาธารณสุขจะต้องเป็นตัวอย่างที่ดีในการรักษาสุขภาพ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องอาหารที่ต้องปรุงสุก สะอาดถูกอนามัย ควรทานให้ครบถ้วนทุกหมวดหมู่ ออกกำลังกายสม่ำเสมอตามความเหมาะสมของร่างกาย สูดอากาศบริสุทธิ์นอกเมืองเป็นประจำ พักผ่อนให้เพียงพอตลอดจนทำจิตใจให้ร่าเริงเบิกบาน
จริงอยู่ความเสื่อมของสังขารนั้นเราหลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยเฉพาะกระดูกและข้อ แต่ก็พบว่าความแข็งแรงของกล้ามเนื้อจะช่วยพยุงกระดูกและข้อได้ จึงควรออกกำลังกายให้กล้ามเนื้อมีความแข็งแรงทุกส่วน อยู่ในที่มีอากาศบริสุทธิ์ปลอดจากมลภาวะเป็นพิษทางอากาศ ที่อยู่อาศัยควรมีอากาศถ่ายเทสะดวก ปลูกต้นไม้ในระแวกบ้านเพื่อช่วยผลิตออกซิเจนให้สดชื่น และที่จะขาดไม่ได้ คือ อารมณ์ ต้องฝึกมองโลกแง่บวก ไม่หมกมุ่นกับความผิดหวังที่ผ่านไปแล้วหรือกังวลกับสิ่งที่ยังมาไม่ถึง
ผมขอให้พวกเราค้นหาเพื่อนสนิท เหมือนที่ อ.นพ.บุญยงค์ วงค์รักมิตร อดีตผู้อำนวยการรพ. น่าน เคยบอกกับผมว่า อาจารย์ไม่เคยโกรธ โมโหหรือเป็นทุกข์ตั้งแต่ได้พบกับเพื่อนคนหนึ่ง ซึ่งต่อมากลายเป็นเพื่อนสนิทที่อยู่กับอาจารย์ตลอดเวลา ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาทำให้ชีวิตมีแต่ความสุข พร้อมรับสถานการณ์ได้ทุกรูปแบบและทุกเวลา อาจารย์บอกกับผมว่าเพื่อนสนิทคนนั้นมีชื่อว่า“สติ”
ผมขอให้พวกเราทุกคนช่วยกันค้นหาเพื่อนคนนี้และพยายามให้เป็นเพื่อนสนิทที่อยู่กับเราทุกเวลา ตัวผมเองก็กำลังฝึกให้เพื่อนที่ชื่อ “สติ”อยู่กับผมทุกเวลา จะได้ไม่มีกิเลสมาครอบงำชีวิต เพื่อให้เราได้พบความสุขที่แท้จริงต่อจากนี้ไป
- ด้านการแสวงหาความมีคุณค่าในชีวิต
พวกเราทุกคนทำงานหนักมาตลอดเพื่อสร้างตนเองให้เป็นคนมีมูลค่า สามารถดูได้จากเงินเดือนหรือจำนวนเงินและสมบัติที่หามาได้ ถือเป็นความภูมิใจที่สามารถเลี้ยงดูตนเองและครอบครัวได้ แต่ทำอย่างไรจึงจะทำให้เกิดความมีคุณค่าในชีวิต เราเกษียณอายุแล้ว แต่ยังมีกำลังกายกำลังสติปัญญาหรือกำลังทรัพย์ที่จะทำประโยชน์ให้ส่วนรวม สังคมจึงจะถือว่ามีคุณค่า อย่างน้อยต้องประพฤติตนให้เป็นตัวอย่างที่ดีแก่สังคมเช่นการเคารพกฎหมาย การเคารพกฏจราจร การรักษาวัฒนธรรมท้องถิ่นให้คงอยู่ต่อไป
ผมอยากให้ทุกคนเข้าร่วมกิจกรรมกับชุมชนเพื่อประโยชน์สุขของชุมชน โดยเฉพาะทางด้านการสร้างความสามัคคีในชุมชน ให้เป็นชุมชนเข้มแข็ง มีความปลอดภัย การส่งเสริมสุขภาพและรักษาสิ่งแวดล้อม จากความรู้และประสบการณ์ในการทำงานมายาวนาน จะมีส่วนสำคัญในการแก้ปัญหาที่เรื้อรังให้ชุมชน เช่น ยาเสพติด การตั้งครรภ์ในวัยรุ่น การพนันออนไลน์ ความรุนแรงในครอบครัว หรือปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพเช่นโรคไข้เลือดออก โรคระบาดต่างๆ รวมถึงการดูแลคนไข้โรคเรื้อรัง หรือผู้สูงอายุที่ช่วยตนเองไม่ได้ ฯลฯ พวกเราสามารถประสานงานกับทีมข้าราชการที่คุ้นเคยมานานหรืออาจสมัครเข้าร่วมเป็นอสม. ประจำชุมชนก็ยังได้
ผมเชื่อว่า “ศักดิ์ศรีของการมีชีวิต ไม่ใช่เพียงการทำให้ชีวิตของเราเป็นสุข แต่เป็นการทำให้คนอื่นมีความสุขต่างหาก”
- ด้านสถานะทางการเงิน
ผมพบว่าบางคนเกษียณแล้วยังคงทำงานหนัก บางคนทำงานบริหารซึ่งมีความรับผิดชอบสูง ผมขอเตือนว่าในวัยนี้ไม่ได้เป็นวัยที่หาเงินแล้ว ผมเชื่อว่าเรื่องเงินคงไม่ใช่ปัญหาสำหรับหลายๆคนเพราะมีเงินบำนาญที่ได้หลังเกษียณ ซึ่งส่วนใหญ่สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้
วัยนี้ควรเป็นวัยที่รู้จักใช้เงินให้มีคุณค่า ผมขอฝากรุ่นน้องที่ยังไม่เกษียณให้รู้จักการเก็บออมตั้งแต่อายุน้อย อย่าขยันสร้างหนี้ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ ระมัดระวังการใช้จ่ายที่เกินตัว เพราะจะทำให้ลำบากในภายหลัง
ที่สำคัญในวัยนี้ไม่ควรมีความโลภ ผมทราบว่ามีบางคนนำเงินบำเหน็จเป็นก้อนไปทำการค้ากับคนอื่นหรือลงทุนในตลาดหุ้นเพื่อหวังผลกำไรก้อนใหญ่เป็นเหตุให้หมดตัวถึงขั้นฆ่าตัวตายก็มีมาแล้ว
ผมอยู่มาถึงปัจจุบันเชื่อว่าเงินมิใช่ของที่จะได้มาโดยง่าย การลงทุนที่ให้ผลตอบแทนสูง ต้องระวัง ควรคิดให้รอบคอบ งดเสี่ยงโชคจากการพนัน การลงทุนในตลาดหุ้นก็ขอให้ระมัดระวังไม่โลภมากไม่ลงทุนในหุ้นที่มีความเสี่ยงแม้จะให้ผลตอบแทนสูง ในวัยนี้ผมเชื่อว่าการใช้จ่ายของทุกคนจะลดลงไปมาก แม้แต่อาหารจะทานตามใจปากเหมือนเดิมไม่ได้เพราะมีความเสี่ยงต่อโรคที่พบในผู้สูงอายุ การท่องเที่ยวบางคนก็ไม่ชอบหรือเที่ยวบ่อยไปก็เบื่อ ช้อปปิ้งก็ไม่เหมือนเมื่อก่อน เพราะไม่รู้ว่าจะซื้อไปทำไม เสื้อผ้าก็ไม่มีความจำเป็นต้องมีราคาแพงและไม่ต้องเปลี่ยนบ่อยๆเนื่องจากไม่ได้ใส่ไปทำงานแล้ว ควรใส่เสื้อผ้าที่สบายๆ วัยนี้จึงไม่จำเป็นต้องหาเงินมากมาย แต่ควรเป็นการใช้เงินอย่างมีคุณค่ามากกว่า
- สถานะทางสังคม
ผมถือว่าสำคัญ เมื่อเราออกจากราชการแล้วอำนาจหน้าที่ก็หมดไปด้วย บางคนทำใจลำบาก ไปไหนเคยมีคนพินอบพิเนามากแล้วหายไป ขอให้ฝึกตั้งแต่ตอนยังมีอำนาจหน้าที่ ผมยังจำคำสอนที่อ.บุญยงค์ เคยบอกไว้ว่า อ.ไม่เคยมีลูกน้องมีแต่เพื่อนร่วมงานที่ช่วยกันทำงานให้สำเร็จ เราจึงต้องให้เกียรติและให้ความสำคัญกับทุกคน แม้เกษียณแล้วทุกคนก็จะยังรักและเคารพเราเหมือนเดิม
ผู้เกษียณที่เคยมีตำแหน่งเป็นผู้บริหารบางคนเมื่อหมดหน้าที่แล้วบางครั้งยังคงยึดติดกับตำแหน่ง จะทำให้รู้สึกไม่พอใจถ้าคนอื่นๆ ไม่ยกย่อง เมื่อเราทำงานร่วมกับชุมชนที่มีคนหลากหลาย ขอให้ถือว่าเราก็เป็นเพียงคนหนึ่งในชุมชน ไม่ควรยึดติดกับตำแหน่งในอดีต ควรทำตัวให้ติดดินเป็นคนธรรมดาคนหนึ่ง ถึงเวลาทุกคนจะให้เกียรติเราเอง
ถ้าทุกคนปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ สังคมก็จะสงบ ไม่มีปัญหา ยกตัวอย่างที่เราเห็นกันทุกวัน เช่น สัญญานไฟจราจรตามแยกต่างๆ กติกามีอยู่ว่าไฟเขียวหมายความว่าไปได้ ไฟแดงต้องหยุดและไฟเหลืองหมายความว่าเตรียมหยุด ไฟเหลืองจึงต้องอยู่ระหว่างไฟเขียวไปไฟแดง แต่จากพฤติกรรมที่ทุกคนปฏิบัติเมื่อถึงทางแยกขณะไฟเหลืองจะรีบเร่งไปให้เร็วที่สุด เพื่อให้ทันไฟแดง ขณะเดียวกันเมื่อถึงแยก ทางที่เป็นไฟเขียวไม่มีรถเลย เราซึ่งอยู่ทางไฟแดงจะหยุดหรือไม่
ผมเคยสอบถามหลายคนแล้วพบว่าไม่ต่ำกว่า 50% จะฝ่าไฟแดง ทั้งๆที่ตาม กฏจราจรไฟแดงหมายความว่าให้หยุด ไม่ได้บอกว่าถ้าด้านไฟเขียวไม่มีรถสามารถไปได้ ผมจึงขอให้พวกเราคิดเองว่าการที่มีกฎระเบียบนั้น ก็เพื่อให้เกิดความปลอดภัยกับทุกคนในการใช้รถใช้ถนน ถ้าทุกคนไม่ปฏิบัติตามสังคมก็จะมีแต่ความเดือดร้อน ผมจึงหวังว่าพวกเราวัยเกษียณจะเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับทุกคน
ผมขอกราบขอบพระคุณผู้เกษียณทุกคน ที่ได้ทุ่มเททั้งแรงกายแรงใจ มุ่งมั่น ตั้งใจ ทำงานหนักเพื่อการบริการประชาชน ทำตัวเป็นแบบอย่างที่ดีกับเพื่อนร่วมงานและคนรุ่นหลัง และไม่ว่าผู้เกษียณจะมีหน้าที่หรือตำแหน่งใด ผมถือว่ามีความสำคัญทุกคน ราชการนั้นจะขาดบุคลากรฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดไม่ได้ จึงขอให้ทุกคนมีความภูมิใจที่ได้ทำหน้าที่เป็นอย่างดีแล้วจนครบวาระราชการ
ขอให้มั่นใจว่าข้าราชการทุกคนที่ยังทำงานอยู่จะจดจำสิ่งดีๆที่พวกเราได้ทำมาตลอด และในยามที่ต้องการความช่วยเหลือ ผมเชื่อว่ารุ่นน้องๆในที่ทำงานของเราหรือในส่วนราชการอื่นจะดูแลพวกเราทุกคนอย่างดีที่สุด
“ความดีที่พวกเราทำมาตลอดนั้น เปรียบเสมือนสายฝนเเห่งความดี ที่พร่างพรูสู่พื้นพสุธา รวมตัวกันเป็นมหานทีแห่ง “ศรัทธา” ให้ประโยชน์แก่ผู้คนรุ่นหลังได้ใช้ อย่างไม่มีวันหมด”
สุดท้ายนี้ ผมขออาราธนาอำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในสากลโลก พระบารมีของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชการที่9 สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนารถ ในหลวงรัชกาลที่10และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีได้โปรดดลบันดาลให้ผู้เกษียณทุกท่านมีสุขภาพพลานามัยแข็งแรง คิดประสงค์สิ่งใดในทางที่ถูกที่ควร ก็ขอให้ได้ดั่งใจ และประสบแต่ความสุขตลอดไป เทอญ.
“ขอบคุณที่เป็นคนดี”
