บทความเรื่อง “เริ่มต้นจากตัวตน ชวนทุกคนเป็นคนดี”
เพิ่งสร้างพลังบวกให้หมอณุ ในการผ่าตัดครั้งสำคัญ พวกเราขอส่งบทความที่คุณหมอณุ อยากให้ทุกคนเป็นคนดี เพราะตกผลึกมาแล้วว่า คนดีสำคัญที่สุด
“ขอบคุณที่เป็นคนดี”
“เริ่มต้นจากตัวตน ชวนทุกคนเป็นคนดี (1)”
ในการประชุม HA national forum ครั้งที่ 18 ประจำปี 2560 ณ อิมแพคเมืองทองธานี เดือนมีนาคมที่ผ่านมา ผมมีโอกาสเป็นวิทยากรในห้องประชุมใหญ่แกรนไดมอนด์ ช่วงไมค์ต่อไมค์ จากความตั้งใจของชายคนหนึ่งส่งถึงสังคม ในหัวข้อที่อยากพูดมานาน “เริ่มต้นจากตัวตน ชวนทุกคนเป็นคนดี”
ตั้งแต่ครบอายุราชการ ผมเดินสายบรรยายไปทุกที่ไม่ว่าจะไกลเพียงใด ด้วยความตั้งใจที่จะสร้างคนดี ผมพบว่าทุก รพ.มีการทำHA (Hospital Accreditation) เพื่อคุณภาพสถานพยาบาลให้เกิดความปลอดภัยต่อคนไข้ มานานร่วม 20 ปีแล้ว ทุกแห่งมีการสร้างระบบเพื่อให้เกิดความปลอดภัยทั้งด้านโครงสร้าง งานบริการ ตลอดจนด้านสิ่งแวดล้อมกันมากมาย แต่ก็ยังไม่สามารถให้ความมั่นใจได้ว่าระบบที่เกิดขึ้นนั้นจะทำให้คนไข้ปลอดภัย ไม่เกิดความผิดพลาดอย่างแน่นอน เพราะสำคัญที่สุดคือคนดีมีคุณภาพ ต่อให้ระบบดีเพียงใดถ้าคนไม่ดีย่อมมีช่องทางที่จะหลีกเลี่ยงทำให้เกิดอันตรายต่อคนไข้ได้ แต่ถ้าคนดีแม้ระบบจะยังไม่ดีนัก ก็มีโอกาสเกิดความผิดพลาดน้อยกว่า ผมเชื่อว่า “รพ.คุณภาพสร้างระบบ รพ.คุณธรรมสร้างคน” ถ้าทั้งระบบและคนดีจะสร้างความปลอดภัยให้คนไข้อย่างแน่นอนที่สุด
ผมเริ่มต้นด้วยการแนะนำตัวเองว่าตำแหน่งปัจจุบันคือข้าราชการบำนาญของแผ่นดิน เพื่อเตือนให้รู้ถึงบุญคุณที่ยังได้รับเงินบำนาญจากแผ่นดิน ซึ่งเป็นเงินภาษีอากรจากประชาชน จึงต้องทำตนให้เป็นประโยชน์ต่อสังคมเพื่อทดแทนคุณแผ่นดินตลอดไป เนื่องจากเรียนแพทย์ทำให้ได้เห็นสัจธรรมของชีวิตได้แก่การ เกิด แก่ เจ็บ ตาย ทุกวัน ได้เห็นความทุกข์ทรมานจากการเจ็บป่วยของคนไข้ ซึ่งคงไม่มีทุกข์ใดเทียบได้ จึงเกิดความมุ่งมั่นในการที่จะเป็นหมอที่ดีของคนไข้
เมื่ออายุได้ 40 ปีหลังจากสร้างฐานะมั่นคง มีครอบครัวมีบ้านมีรถ และสิ่งอำนวยความสะดวกพร้อม เริ่มมีคำถามตัวเองว่าคนเรานั้นเกิดมาทำไม ผมจำได้ว่าเมื่อเจอเพื่อนที่จบหมอเหมือนกัน แต่ผันตัวเองมาเป็นนักธุรกิจก็ถามผมเหมือนกันว่า “What is life ?” ผมเชื่อว่าหลายๆ คนก็คงเคยถามตัวเองเหมือนกัน ผมจำได้ว่าขณะนั้นมีการประชุมที่โรงแรมแห่งหนึ่งเพื่อแก้ไขปัญหาแม่และเด็กของเชียงราย ซึ่งผมเป็นประธานกรรมการงานอนามัยแม่และเด็กของจังหวัด มีเจ้าหน้าที่รพ.และสาธารณสุขเข้าร่วมประชุมจากทุกอำเภอ มีการนำเสนอปัญหาและแนวทางการแก้ไขแม่และเด็กของแต่ละอำเภอ โดยมีผมเป็นผู้วิพากษ์ร่วมกับหัวหน้าห้องคลอดรพ.เชียงรายฯ และหัวหน้าฝ่ายส่งเสริม สสจ.
ขณะที่ผมกำลังคิดว่าเกิดมาทำไมนั้น มีแพทย์พยาบาลจากรพช.ขุนตาล มานำเสนอบนเวที รพ.ขุนตาลเป็นรพ.ใหม่ พบว่ามีปัญหาคนไข้จากหมู่บ้านม้ง ซึ่งอยู่บนดอย ห่างไกลไม่มาฝากครรภ์ ทำให้เมื่อมาคลอดเกิดภาวะแทรกซ้อนความดันสูง ครรภ์เป็นพิษเกิดอันตรายทั้งแม่และลูก ทางรพ.จึงจัดหน่วยฝากครรภ์เคลื่อนที่ไปให้บริการถึงหมู่บ้าน ไปครั้งแรกก็เกิดปัญหารถเสียกลางทาง ทั้งแพทย์และจนท.ต้องช่วยกันขนเครื่องมืออุปกรณ์ทางการแพทย์เดินขึ้นไปเอง กว่าจะถึงก็บ่ายแล้วเมื่อตรวจเสร็จก็เย็นมากแล้ว ผู้ใหญ่บ้านไม่ให้เดินทางกลับเพราะกลางคืนเดินทางมีอันตราย เนื่องจากเส้นทางคดเคี้ยวมากจึงจัดที่นอนให้ค้างบนดอย
แพทย์และทีมงานต่างพากันเดินสำรวจหมู่บ้านม้ง พบว่าชาวม้งนิยมเลี้ยงไก่มีไข่ไก่มากมาย และยังปลูกผักสวนครัวทุกหลังคาเรือน แต่แม่บ้านม้งปรุงอาหารด้วยการต้มเท่านั้น ไข่ต้ม ผักต้ม ทีมงานจึงช่วยกันทำอาหารให้ม้งทานด้วยการทอดไข่เจียว ไข่ดาว ผัดผัก และลงท้ายด้วยของหวาน ได้แก่ ไข่หวาน พบว่าทุกคนทั้งจนท.และชาวบ้านต่างทานกันอย่างเอร็ดอร่อย ผมยังจำสีหน้าและท่าทางแพทย์ที่มานำเสนอได้ว่ามีความสุขและภาคภูมิใจมาก หมอบอกว่านับแต่วันนั้นเป็นต้นมา “ไข่หวาน” ได้กลายเป็นของหวานประจำหมู่บ้านชาวม้ง และชาวม้งให้ความสำคัญกับการฝากครรภ์เป็นอย่างดี ทำให้ลดภาวะแทรกซ้อนได้มาก
ในขณะที่ผมกำลังคิดว่าคนเราเกิดมาทำไมนั้น แพทย์พยาบาลและทีมงานจากรพช.ที่ห่างไกลไปทำกับข้าวให้ชาวม้งทาน ทำให้ผมได้คิดเลยว่าคนเรานั้นเกิดมาเพื่อทำความดี ขณะที่วิพากษ์มีความสุขมาก น้ำเสียงสั่นเครือด้วยความปีติที่พบคำตอบว่าเกิดมาเพื่อ “ทำความดี” ผมจำได้ว่าร่วม 300 ชีวิตในห้องประชุมวันนั้น ต่างก็ร้องไห้สะอื้นด้วยความปีติร่วมกับประธาน
ผมเพิ่งได้รับคำตอบว่าความดีคืออะไร? ที่เข้าใจได้ง่ายไม่นานมานี้เอง จากพระราชมุนี ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ท่านเจ้าคุณเป็นศิษย์เก่า โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา รุ่น 33 ห้องเดียวกัน หลังจากจบวิศวกรรมศาสตร์จากจุฬาฯ และทำงานเพียง 2-3 ปี ท่านได้บวชมาตลอดร่วม 38 พรรษาแล้ว ท่านได้บอกว่า “ความดีคือสิ่งที่กระทำแล้วก่อให้เกิดประโยชน์ ความเกื้อกูล และความสุขทั้งต่อตนเอง และผู้อื่น” ฟังแล้วเข้าใจได้ง่าย พวกเราสามารถทำความดีได้ทุกเวลา
หลายคนถามผมว่าคนดีคือใคร? ผมพยายามค้นหาคำตอบอย่างง่ายๆ จนวันหนึ่งอ่านหนังสือเกี่ยวกับการสอบสัมภาษณ์เพื่อเข้ารับราชการของกระทรวงมหาดไทยครั้งแรก สมัยร.5 มีสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเป็นประธาน วันแรกมีลูกท่านหลานเธอมาสอบ ต่างบอกถึงสรรพคุณมากมาย จบจากมหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียงจากต่างประเทศ พระองค์ทรงนั่งฟังเฉยๆ วันรุ่งขึ้นมีชาวบ้านแต่งตัวธรรมดามาสอบ พระองค์ทรงสนพระทัยถามว่า “เธอมีความรู้ความสามารถอะไร จึงได้อยากมาทำงานที่กระทรวงมหาดไทย” ชายคนนั้นตอบว่า “ใต้เท้าขอรับ กระผมเพียงแค่อ่านออกเขียนได้ นอกเหนือจากนั้นกระผมรู้น้อยมาก คือ รู้ว่าอะไรควรทำกระผมก็ทำ อะไรควรเว้นกระผมก็เว้น”
ได้ยินเพียงเท่านี้ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงลุกจากเก้าอี้เดินมาตบไหล่ผลัวะ ตรัสว่า “เธอรู้แค่นี้แหล่ะ พรุ่งนี้มาทำงานกับฉันได้เลย สยามไม่ต้องการคนมีความรู้สูง แต่คุณธรรมต่ำ แผ่นดินนี้ต้องการคนที่รู้ว่าอะไรควรทำก็ทำ อะไรควรเว้นก็เว้น รู้เพียงแค่นี้ก็เป็นคนดีคนงามได้แล้ว”
ผมจึงได้ข้อคิดว่า “คนดี คือคนที่รู้ว่าอะไรควรทำ ทำ อะไรไม่ควรทำ ไม่ทำ” จะเห็นได้ว่าการเป็นคนดีนั้นไม่ยากเลย
“ขอบคุณที่เป็นคนดี”
